سرطان پستان شایعترین سرطان در زنان است (۳۰%موارد سرطان در زنان) و دومین عامل مرگ به علت سرطان بعد از سرطان ریه می باشد.
سن شیوع سرطان پستان زیر ۵۰ سالگی ۲% و بالای ۷۰ سالگی تا ۷% زنان وجود دارد. احتمال ابتلا در طول زندگی ۱ نفر از هر ۸ نفر زن دیده میشود. در مطالعات بر روی ایرانیان سن شیوع بین ۴۰ تا ۴۹ سال بیشتر است.
بافت پستان تشکیل شده از:
۱. غدد شیری (که به گروهی از آنها لوب گفته میشود، هر پستان ۱۵-۲۰ لوب دارد)
۲. مجاری شیری(داکت) وبافت پیوند دهنده و اتصال دهنده آنها به هم و به عضلات زیر پستان
ایجاد تغییراتی در ساختمان سلولها و تکثیر و رشد بیش از حد آنها ایجاد سرطان پستان خواهد کرد و بسته به منشا اولیه سلول های سرطانی انواع متفاوتی از سرطان پستان بروز می‌کند.
علائم سرطان پستان:
۱. شایعترین نشانه سرطان پستان توده بدون درد است که توسط بیمار یا پزشک معاینه کننده کشف میشود. این توده قوام سفت، منفرد، غیر متحرک وبا چسبندگی به بافتهای اطراف است.
گرچه در مراحل اولیه میتواند کاملا بدون علامت باشد و به صورت اتفاقی در ماموگرافی و یا بیوپسی به علل دیگر کشف شود.
۲. ترشحات خونی یا خونابه ای خودبخودی یکطرفه و از یک مجرا
۳. تغییر در سایز پستان عمدتا یکطرف
۴. فرورفتگی نوک پستان، کشیدگی جدار و تغییر رنگ پستان. حالتی شبیه پوست پرتقال
۵. تغییرات پوستی: پوسته پوسته شدن، خارش، سوزش، قرمزی، سفتی و ملتهب شدن پوست (بیماری پاژه)
۶. تورم غدد لنفاوی
۷. احساس سنگینی سوزش یا درد یکطرفه پستان
۸. تورم یکطرفه بازو و اندام فوقانی
عوامل مستعدکننده
۱. جنس مونث .سرطان پستان ممکن است در مردان نیز ایجاد شود ولی عمدتا قربانیان آن زنان هستند.
۲. سن :هرچه سن بالاتر رود شانس ابتلا بیشتر می شود.
۳. عوامل ژنتیک. سابقه فامیلی بخصوص خانواده درجه یک مادری و ابتلا آنها در سنین پایینتر ریسک را بالا می‌برد. وجود جهش ژنهای BRACA1 ,2 ریسک فاکتور مهم ژنتیک است.
۴. سن قاعدگی زود و یائسگی دیر
۵. عدم حاملگی وعدم شیردهی
۶. سابقه رادیوتراپی قفسه سینه
۷. چاقی و مصرف چربی زیاد الکل و احتمالا سیگار
۸. مصرف داروهای هورمونی بخصوص پس از یائسگی میزان سرطان پستان را تا حد ۲۰% (مصرف بیش از یکسال) افزایش می‌دهد.
راه‌های تشخیص:
۱. معاینه توسط فرد
۲. معاینه توسط پزشک
۳. ماموگرافی روش استاندارد بیمار یابی در سرطان پستان است. ماموگرافی دیژیتال روش ارجح است .
۴. سونوگرافی برای تشخیص توده های توپر از توده های کیستیک بکار می رود ولی هیچگاه جایگزین ماموگرافی نخواهد بود.
۵. در ام ار ای از اشعه استفاده نمی‌شود. از یک ماده حاجب وریدی استفاده میشود. MRI روش مناسب بیماریابی نیست ولی در موارد زیر استفاده میشود: غربالگری زنان جوان با پستان‌های متراکم، در موارد درگیری غدد لنفاوی
۶. بدون یافت شدن توده پستانی
۷. بالاخره روش تشخیصی نهائی انجام نمونه برداری و یابیوپسی توده پستانی است که به روشهای مختلفی انجام میشود. هر توده مشکوک لازم است حتما بیوپسی شود حتی اگر ماموگرافی نرمال باشد.
غربالگری سرطان پستان
روش اصلی و استاندارد غربالگری سرطان پستان ماموگرافی است. توصیه میشود همه زنان بالای ۴۰ سال تا ۷۵ سال هر ۱-۲ سال یکبار ماموگرافی انجام دهند.
برای افراد بالای ۷۵ سال در صورت احتمال زنده ماندن بیش از ۱۰ سال توصیه به ماموگرافی میشود. در افراد پر خطر و سابقه فامیلی مثبت از سن ۳۰ سالگی با معاینه هر۶-۱۲ ماه توسط پزشک، سونوگرافی و ام‌ارای می‌توان غربالگری را انجام داد.
۱۰ تا ۵۰% سرطانهای پستان فقط با ماموگرافی تشخیص داده می‌شوند و ۱۰ تا ۲۰% سرطانها در ماموگرافی قابل تشخیص نیستند.
مرحله بندی درمان سرطان پستان
پزشکان برای تعیین استراتژی مناسب درمان و پیگیری بیماران سرطانی از مرحله‌بندی استفاده می‌کنند. مرحله‌بندی میزان پیشرفت و گسترش بیماری را مشخص می کند.
مرحله ۰:
توده درجا بدون گسترش سلولهای تومورال به خارج از محل
مرحله ۱:
سایز توده زیر ۲ سانت بدون درگیری غدد لنفاوی
مرحله ۲:
سایز تومور۲ تا ۵ سانت با درگیری غدد لنفاوی زیر بغل
مرحله ۳:
توده بزرگتر از ۲ سانت همراه با درگیری غدد لنفاوی زیر بغل و نواحی دیگر با گسترش به قفسه سینه و پوست پستان
مرحله ۴:
انتشار به ارگانهای دور دست مثل استخوان، کبد، مغز و ریه
درمان سرطان پستان
۱. جراحی: در اکثر موارد خط اول درمان جراحی است که بصورت برداشتن توده با حاشیه ای از بافت سالم اطراف و یا برداشتن کل پستان انجام میشود. ارزیابی غدد لنفاوی ناحیه‌ای همواره جزو جراحی است. گاهی ممکن است پزشک معالج تصمیم به یک دوره شیمی درمانی قبل از جراحی بگیرد.
۲. کموتراپی یا شیمی درمانی
۳. رادیوتراپی
۴. هورمون تراپی
۵. ایمونوتراپی: انتخاب هر یک از درمانهای ذکر شده پس از جراحی برحسب نوع تومور، میزان گسترش، مرحله آن، وجود یا عدم وجود گیرنده های هورمونی و شرایط بیمار توسط انکولوژیست تعیین میشود.
چون احتمال عود مجدد بیماری تا ۲۰ سال پس از بهبود اولیه وجود دارد فرد مبتلا لازم است پس از اتمام درمان برای همیشه تحت نظر پزشک بوده و مراقب علائم عود بیماری باشد. علائم خطر عود شامل: درد قفسه سینه، سرفه تنگی نفس(درگیری ریوی)، دردهای استخوانی، شکستگی استخوان، یبوست و کاهش هوشیاری به علت افزایش سطح کلسیم(درگیری استخوان)، سردرد، سرگیجه، اختلال گفتاری و تشنج، تاری دید، اختلالات خلقی، درگیری مغز، تهوع، خستگی شدید، بزرگی شکم، تورم دست وپا، زردی و خارش(درگیری کبدی)می‌باشند.
پیشگیری از بروز سرطان پستان
گرچه سرطان پستان بخصوص انواع ژنتیک آن قابل پیشگیری نیست اما رعایت موارد زیر میتواند تا حدی در کاهش آن موثر باشد:
ورزش و فعالیت فیزیکی، تعدیل وزن و پرهیز از چاقی، رژیم غذایی کم چرب و عدم مصرف هورمون پس از یائسگی۱۴و در پایان بر انجام غربالگری در افراد بالای ۴۰ سال تاکید میشود زیرا که با تشخیص و درمان در مراحل اولیه بیماری کاملا قابل درمان است.
جهت مشاهده توضیحات خانم دکتر دهقانی به مناسبت روز جهانی سرطان پستان
آدرس مطب: کرج، فلکه اول گوهردشت، برج پارمیدا، طبقه سوم اداری، واحد ۳۰۴