منظور از یائسگی زودرس، در واقع آغاز یائسگی زودتر از زمان معمول و طبیعی آن است. شاید برایتان این سوال بوجود آید که یائسگی در چه سنی، یائسگی زودرس محسوب می شود؟
در این مقاله موضوع یائسگی زودرس در زنان، علل و نشانه های آن را بیان کرده ایم. شما با مطالعه این مطلب می توانید تا حد موثری نسبت به بدن خود و وضعیت آن آگاه شوید.
آناتومی بدن زنان بدون شک با مردان تفاوت های بسیاری دارد. این تفاوت ها باعث به وجود آمدن یکسری تغییرات خاص شده است؛ یکی از این تفاوت ها عادت ماهیانه است که تا سالیان زیادی همراه زنان خواهد بود؛ البته پس از ۵۰ سالگی متوقف خواهد شد و شخص به اصطلاح به یائسگی رسیده است. در ادامه بیشتر در این باره صحبت خواهیم کرد.
یائسگی زودرس به چه معناست؟
همان طور که از نام آن پیداست پیش از زمانی که باید برای شخص اتفاق می افتد، در ابتدای توضیحات گفتیم که یائسگی عموما در سن ۵۰ سالگی رخ می دهد، در صورتی که این زمان به کمتر از ۴۰ سالگی نزول پیدا کند، فرد دچار یائسگی زود رس شده است.
پیش از این که بخواهیم به موضوع اصلی بپردازیم بهتر است مختصر توضیحی در خصوص یائسگی داشته باشیم تا آن دسته از دوستانی که در این باره اطلاعاتی ندارند به خوبی با آن آشنا شوند. به زبان ساده می توان یائسگی را یکی از مراحل طبیعی بدن زنان دانست که در آن قاعدگی برای شخص اتفاق نمی افتد که با افزایش سن به وجود می آید. لازم به ذکر است اشخاصی که دچار یائسگی می شوند دیگر قابلیت بارداری نخواهند داشت. با توجه به آمارهای به دست آمده بیشتر بانوان در اوایل ۵۰ سالگی دچار یائسگی خواهند شد. به طور کلی این مرحله از زندگی زنان به سه بخش تقسیم می شود که به شرح زیر است. مرحله قبل از یائسگی، یائسگی و مرحله پس از یائسگی.
علت یائسگی زودرس در زنان چیست؟
علل مختلفی وجود دارد که باعث می شود شخص به یائسگی زود رس دچار شود، از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره کرد
سابقه خانوادگی یائسگی زودرس
بسیاری از زنان به دلیل وجود سابقه یائسگی زود رس در خانواده دچار این مشکل می شوند که نسبت به سایر موارد بیشتر احتمال دارد اتفاق بیوفتد.
سیگار کشیدن
تحقیقات به عمل آمده در این باره نشان داده که زنان سیگاری چیزی حدود دو سال زود تر از سایر زنان یائسه خواهند شد. علاوه بر آن، نشانه های فوق در افراد سیگاری شدت بیشتری دارد. جالب است بدانید که طول عمر این افراد نیز دو سال کمتر از دیگران می باشد.
شیمی درمانی یا پرتو درمانی برای سرطان لگن
از آن جایی که شیمی درمانی اشعه های مضری دارد در نتیجه احتمال این که به تخمدان ها آسیبی وارد شود بسیار زیاد است که نتیجه ی آن قطع موقت یا دائم قاعدگی می باشد. از دیگر عوارض احتمالی با مشکل مواجه کردن بارداری است گاهی حتی شخص دیگر امکان حاملگی نخواهد داشت. تمامی زنانی که شیمی درمانی یا پرتو درمانی انجام داده اند یائسه نخواهند شد. سن شخص می تواند در این رابطه تاثیر بسیاری داشته باشد، بدین معنا که هر چه سن کمتر باشد امکان دچار شدن شخص به یائسگی زود رس بیشتر خواهد شد.
جراحی برداشتن تخمدان
کارکرد طبیعی تخمدان ها برای سلامتی بدن بسیار اهمیت دارد، در صورتی که تخمدان ها با استفاده از عمل جراحی از میان برداشته شوند اختلالاتی برای بدن به وجود خواهد آمد که یکی از آن ها یائسگی زود هنگام است. پس از این که تخمدان ها از بدن خارج شوند علائمی مثل گرگرفتگی و کاهش میل جنسی همراه شخص خواهد بود. از دیگر مشکلاتی که در این میان وجود دارد می توان به پائین آمدن میزان استروژن و خشکی واژن اشاره کرد.
اختلالات و بیماری های خاص
برخی از بیماری ها از جمله تیروئید، آرتریت روماتوئید و… می تواند نقش موثری در این زمینه داشته باشد که البته درصد پائین تری نسبت به سایر موارد دارد. در برخی موارد که فرد به بیماری خاصی مبتلاست که در چنین شرایطی سیستم ایمنی به اشتباه به تخمدان ها حمله می کند که نتیجه ی آن عدم تولید هورمون است.
ویروس نقص سیستم ایمنی و ایدز
برخی از بیماری ها مثل ایدز از آن جایی که با عفونت همراه هستند و به خوبی کنترل نمی توان آن ها را با دارو کنترل کرد، این دسته از افراد احتمال دارد که به یائسگی زود رس دچار شوند. اگر تا به این قسمت از مقاله را با دقت مطالعه کرده باشید می دانید که گرگرفتگی یکی از علائم مهم یائسگی است اما زنانی که به ایدز مبتلا باشند بیش از دیگران این گرگرفتگی را احساس می کنند.
اختلالات ژنتیکی
جالب است بدانید که مشکلات کروموزومی نیز می تواند عاملی برای یائسگی زود رس باشد، از جمله این مشکلات کرموزومی می توان به بیماری سندرم ترنر اشاره کرد. در سندرم فوق فرد کروموزوم X ندارد و یا این که بخشی از آن را دارد که همین موضوع دلیلی باعث عدم شکل گیری تخمدان ها به طور طبیعی می باشد در نتیجه روند عادی قاعدگی و یائسگی طی نمی شود.
سندرم خستگی مزمن
فردی که به این نوع سندرم مبتلا می شود دائما احساس خستگی، ضعف، درد عضلانی، درد مفصلی، از دست دادن حافظه، سردرد، خواب نامناسب و… دارد، در تحقیقات به دست آمده روی این دسته افراد نشان داده شد که آن ها معمولا قبل از ۴۰ یا ۴۵ سالگی دچار یائسگی زود رس می شوند.
علائم یائسگی زودرس
هر بیماری و یا تغییراتی که در بدن انسان ایجاد شود با علائمی همراه است، یائسگی زود هنگام نیز از این قاعده مستثنی نیست، از جمله علائمی که می توان برای آن نام برد شامل موارد زیر است
- گرگرفتگی
- تکرر ادرار (نیاز فوری و مکرر به تخلیه ی ادرار)
- مشکلات خوابیدن (بی خوابی)
- تغییرات عاطفی (بیقراری، تغییرات خلق و خو، افسردگی خفیف، تشدید اضطراب)
- خشکی پوست، چشم یا دهان
- حساس شدن یا احساس درد در سینه ها
- بدتر شدن یا ایجاد علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
- قاعدگی نامنظم یا نداشتن قاعدگی در بعضی ماه ها
- تپش قلب
- سردرد
- درد مفصلی و عضلانی
- تغییر در میل جنسی
- اختلال در تمرکز و حافظه (که بیشتر به صورت موقتی می باشد)
- افزایش وزن
- ریزش یا نازکی مو
- تعریق شبانه یا سرد ناگهانی
- خشکی واژن، احساس درد و ناراحتی به هنگام نزدیکی
یائسگی زودرس چگونه تشخیص داده می شود؟
همانطور که گفتیم یائسگی زود هنگام با علائمی همراه است، گاهی چند مورد از این علائم در بدن شخص نمایان می شود اما به طور حتم نمی توان گفت که شخص به این مشکل دچار شده است. راه هایی وجود دارد که از این طریق می توان فهمید که آیا شخص یائسه شده یا خیر، راه های فوق به شرح زیر می باشند
- آزمایش سطح هورمون ها که شامل استروژن، گونادوتروپین و همچنین هورمون FSH و LH می باشد.
- پرسش پزشک از بیمار در خصوص زمان های قاعدگی که در علم پزشکی آمنوره یا الیگو منوره نامیده می شود.
- پرس و جوی پزشک از بیمار در خصوص سابقه ی خانوادگی او و یائسه شدن آن ها پیش از ۴۰ سالگی
لازم به ذکر است که این موارد را باید کسانی انجام دهند که پیش از ورود به ۴۰ سالگی دچار علائم یائسگی می شوند. دقت داشته باشید که اگر زنی یک سال کامل را قاعدگی نداشته باشد و درمانی برای این مشکل شروع نکرده باشد به احتمال قوی در حال یائسه شدن است.
آیا راهی برای درمان یائسگی زودرس وجود دارد؟
درست است که یائسگی یک روند طبیعی در بدن زنان است، اما باید در سن و زمان خاص خود اتفاق بیوفتد، در صورتی که شخص بخواهد پیش از ۵۰ سالگی دچار این مشکل نشود می تواند از راه های زیر استفاده کند:
چنانچه شخص قصد باردار شدن را نداشته باشد باید از موارد زیر پیروی کند
- از قرص های ضد بارداری که استروژن و پروژسترون است ( قرصهای ضد بارداری دو فاز)
- مصرف هورمون درمانی که شامل ترکیب مناسب استروژن است و هر روز باید به بدن برسد و پروژسترون که ۱۲ تا ۱۴ روز در ماه مصرف می شود. (این درمان هورمونی چرخه ای نام دارد)
تجویز درمان های فوق عموما تا زمان ۵۱ سالگی ادامه خواهد داشت، پس از این زمان پزشک شرایط بیمار را بررسی و مشخص می کند که بیمار به طور مجدد به تجویز این درمان ها نیاز خواهد داشت یا خیر، که در صورت نیاز ادامه پیدا می کند.
روش هایی برای کاهش علائم یائسگی زودرس
پزشکان با تحقیقاتی که روی این موضوع انجام داده اند توانسته اند راه هایی برای بهبود علائم یائسگی زود رس پیدا کنند تا شخص از آزار دیدن نجات پیدا کند. از جمله این روش ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شخص سبک زندگی خود را تغییر دهد، به طور مثال اگر در گذشته ورزش انجام نمی داد حالا باید به ورزش روی آورد.
- به کار بردن یکسری تکنیک ها و استراتژی های خاص که آرامش را برای شخص به همراه خواهد داشت اصطلاحا به این مورد ریلکسیشن می گویند.
- از دیگر روش هایی که می تواند علائم یائسگی زود رس را تسکین دهد استفاده از طب سوزنی می باشد.
- جالب است بدانید که مصرف برخی از خوراکی ها مثل سویا و فراورده های گیاهی نیز می تواند برای بهبود این مشکل تاثیر مثبت داشته باشد.
- به کار بردن درمان هورمونی برای رفع یا بهبود این مشکل، که البته این مورد برای هر شخصی تجویز نخواهد شد از جمله کسانی که نباید از آن استفاده کنند می توان به بیمارهای قلبی عروقی، بیمارهای فعال کبدی یا کیسه صفرا و… اشاره کرد.
هدف ما از ارائه این مطالب آشنایی هر چه بیشتر شما با یائسگی زودرس است. در صورتی که هنوز هم در این باره دچار ابهاماتی هستید می توانید از طریق دریافت نوبت حضوری از دکتر اشرف دهقانی راهنمایی های لازم را دریافت نمایید.